Σε ένα ενιαίο πλαίσιο και μία ενιαία διαδικασία ενσωματώνονται όλα τα επιμέρους εργαλεία ρύθμισης οφειλών που υπάρχουν σήμερα για τη διευθέτηση του ιδιωτικού χρέους, με τον νέο Κώδικα για τη Ρύθμιση Οφειλών και Παροχή 2ης Ευκαιρίας που θα ισχύσει από 1/1/2021.
Ο νέος νόμος εισάγει, για πρώτη φορά, προληπτικό μηχανισμό για την έγκαιρη προειδοποίηση του πολίτη, έτσι ώστε αυτός να μην οδηγηθεί σε διαδικασίες αφερεγγυότητας.
Περαιτέρω, εισάγει ένα ολοκληρωμένο και αυτοματοποιημένο πλαίσιο αντιμετώπισης της αφερεγγυότητας, μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών για φυσικά και νομικά πρόσωπα. Η αίτηση για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών θα υποβάλλεται από τον οφειλέτη ηλεκτρονικά, στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, με τη χρήση της σχετικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, θα παρέχεται στον οφειλέτη, ιδιώτη ή επιχείρηση, η δυνατότητα αναδιάρθρωσης των οφειλών, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας "κουρέματος". Η δυνατότητα αποπληρωμής των οφειλών παρέχεται σε έως και 240 δόσεις, δηλαδή μέχρι 20 χρόνια.
Στην περίπτωση που το χρέος του οφειλέτη δεν είναι βιώσιμο και δεν επιδέχεται ρύθμιση, τότε αυτός θα απαλλάσσεται του χρέους κηρύσσοντας πτώχευση και αφού προηγουμένως θα έχει ρευστοποιήσει όλη την περιουσία του. Η πτώχευση, ωστόσο, συνοδεύεται από την παροχή 2ης ευκαιρίας, αφού ο πολίτης θα μπορεί να επανέλθει στην οικονομική δραστηριότητα έπειτα από 1 ή 3 χρόνια από την κήρυξη της πτώχευσης.
Ο νέος Κώδικας για τη Ρύθμιση Οφειλών και Παροχή 2ης Ευκαιρίας μεριμνά και για την προστασία του δικαιώματος στέγασης, προβλέποντας κρατική επιδότηση των δανείων πρώτης κατοικίας των ευάλωτων νοικοκυριών για 5 έτη, αλλά και τη σύσταση φορέα που θα αποκτά την πρώτη κατοικία των ευάλωτων οφειλετών που θα πτωχεύουν με την υποχρέωση να τους την επαναμισθώνει.
1) Ποιες οφειλές θα μπορούν να ρυθμιστούν με το νέο πλαίσιο για την αφερεγγυότητα των φυσικών και νομικών προσώπων;
Το νέο πλαίσιο προβλέπει τη συνολική διευθέτηση του ιδιωτικού χρέους προς τράπεζες, Εφορία, ΕΦΚΑ, Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τρίτους ιδιώτες.
2) Θα μπορούν να ρυθμιστούν οι οφειλές πριν πτωχεύσει ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο;
Ο νόμος δίνει τη δυνατότητα στους οφειλέτες, πριν από την πτώχευση, να ρυθμίσουν τα χρέη τους μέσω μιας προπτωχευτικής διαδικασίας. Προϋπόθεση είναι το χρέος να κρίνεται βιώσιμο και να υπάρχει συμφωνία αναδιάρθρωσης με τους πιστωτές, μέχρι και σε 240 δόσεις.
Ειδικότερα, οι οφειλέτες θα μπορούν να κάνουν χρήση του εξωδικαστικού συμβιβασμού για οφειλές προς τις τράπεζες, την Εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία. Μεταξύ άλλων, παρέχεται η δυνατότητα διαμόρφωσης προτάσεων αναδιάρθρωσης βάσει αυτοματοποιημένου εργαλείου, που θα δεσμεύει το σύνολο των πιστωτών οι οποίοι συμμετέχουν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα μέσω της οποίας διεξάγεται η διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού.
3) Τι προβλέπει η διαδικασία προληπτικής αναδιάρθρωσης των οφειλών ενός οφειλέτη;
Στις διαδικασίες προληπτικής αναδιάρθρωσης ο οφειλέτης διατηρεί τον έλεγχο της περιουσίας του και της λειτουργίας της επιχείρησής του, παρέχεται όμως η δυνατότητα στη διαδικασία εξυγίανσης, για τον διορισμό, από το αρμόδιο δικαστήριο, ειδικού εντολοδόχου με συγκεκριμένες αρμοδιότητες. Αυτή η δυνατότητα θα έχει ιδιαίτερη σημασία όταν εκτιμάται ότι ο οφειλέτης δεν θα διοικήσει την επιχείρηση κατά σύννομο τρόπο, μέχρι την έκδοση της απόφασης επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης (όταν, π.χ., πιθανολογείται ότι θα προβεί σε καταδολιευτικές ενέργειες εις βάρος των πιστωτών).
4) Μπορεί να υπάρξει συμφωνία εξυγίανσης μιας επιχείρησης χωρίς τη συναίνεση του οφειλέτη;
Συμφωνία εξυγίανσης χωρίς τη συναίνεση του οφειλέτη μπορεί να συνάπτεται, και όταν αυτή έχει ως αντικείμενο τη μεταβίβαση μέρους ή του συνόλου της επιχείρησής του.
5) Μετά τη ρύθμιση οφειλών, τι προβλέπεται αν υπάρξει συμβάν που μεταβάλλει τα εισοδήματα του οφειλέτη (π.χ. απολύθηκε από τη δουλειά του);
Σε αυτή την περίπτωση ο οφειλέτης θα υποβάλλει στους πιστωτές του τα αποδεικτικά τεκμήρια για τη δυσμενή μεταβολή που έχει υποστεί και θα αιτηθεί αναπροσαρμογής της ρύθμισης οφειλών, έτσι ώστε αυτή πλέον να ανταποκρίνεται στα νέα οικονομικά δεδομένα του. Ωστόσο, οι ρυθμίσεις αυτές θα πρέπει να είναι βιώσιμες.
6) Παραμένει σε ισχύ ο Κώδικας Δεοντολογίας Τραπεζών για τη διαπραγμάτευση οφειλέτη-τράπεζας;
Εάν κάποιος οφειλέτης ξεκινήσει τη διαδικασία του Κώδικα Δεοντολογίας και κάποια στιγμή, πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία, υποβάλει αίτηση στον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό, τότε η διαδικασία του Κώδικα Δεοντολογίας "παγώνει". Εφόσον βρεθεί μια λύση για τα χρέη μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, τότε δεν χρειάζεται πλέον η συνέχιση του Κώδικα Δεοντολογίας.
7) Πότε μια επιχείρηση βγαίνει σε πτώχευση και πότε πρέπει να υποβάλει αίτηση πτώχευσης;
Όπως προβλέπει ο νέος νόμος, ο οφειλέτης αποδεικνύεται ότι βρίσκεται σε παύση πληρωμών όταν δεν καταβάλλει ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του προς το Δημόσιο, τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης ή πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα, σε ύψος τουλάχιστον 40% των συνολικών του ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τον αντίστοιχο φορέα, για περίοδο τουλάχιστον έξι μηνών, εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή του υπερβαίνει το ποσό των 30.000 ευρώ.
Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να υποβάλουν αίτηση πτώχευσης εντός 30 ημερών από την ημέρα παύσης πληρωμών, καθώς, σε διαφορετική περίπτωση, τα μέλη της διοίκησης θα έρχονται αντιμέτωπα με αστικές ευθύνες. Σκοπός του νέου πτωχευτικού κώδικα είναι να μειωθεί ο αριθμός των εταιρειών που, ενώ τελούν σε παύση πληρωμών και δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις υποχρεώσεις τους, εξακολουθούν να λειτουργούν παρασιτικά (εταιρείες-ζόμπι), προκαλώντας τεράστια προβλήματα στην οικονομική δραστηριότητα της χώρας και ενισχύοντας την παραοικονομία. Η ευθύνη, μάλιστα, επεκτείνεται και στα πρόσωπα που επηρέασαν τα μέλη της διοίκησης για τη μη έγκαιρη υποβολή της αίτησης.
8) Απαλλάσσονται τα μέλη διοίκησης των νομικών προσώπων που πτωχεύουν;
Ναι. Επιλύεται, έτσι, ένα διαχρονικό πρόβλημα με την ευθύνη των διοικούντων, οι οποίοι εξακολουθούσαν να ευθύνονται για τις οφειλές της επιχείρησης, ακόμα και μετά την πτώχευσή της. Πλέον, με το νέο πλαίσιο, επέρχεται απαλλαγή των διοικούντων του νομικού προσώπου που πτώχευσε εντός τριών ετών από την αίτηση για πτώχευση ή δύο ετών από την κήρυξη πτώχευσης (όποιο επέλθει νωρίτερα).
9) Πότε ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο δεν μπορεί να ενταχθεί στον νέο πτωχευτικό κώδικα;
Στον νέο πτωχευτικό κώδικα δεν θα μπορούν να ενταχθούν όσοι οφειλέτες έχουν τουλάχιστον το 90% των συνολικών τους οφειλών σε έναν χρηματοδοτικό φορέα, δεδομένου ότι, στην περίπτωση αυτή, είναι αποτελεσματικότερη για τους συνεργάσιμους οφειλέτες η προσφυγή στη διμερή διαπραγμάτευση με τον χρηματοδοτικό φορέα που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των απαιτήσεων.
10) Πότε οι οφειλέτες θα απαλλάσσονται από τα χρέη τους;
12) Για να μπορέσει κάποιος να πτωχεύσει, θα λαμβάνεται υπόψη και η οικονομική κατάσταση των συνοφειλετών και των εγγυητών;
Ναι, αφού βασική παράμετρο για τη διενέργεια ρύθμισης οφειλής (που πρέπει να προηγηθεί και να κρίνει την πτώχευση) αποτελεί η πραγματική οικονομική αδυναμία του οφειλέτη και κατ’ επέκταση και των συνοφειλετών και εγγυητών του, που πρέπει να αποδεικνύεται με συγκεκριμένα τεκμήρια. Κάθε οφειλέτης ξεχωριστά, εφόσον έχει οικονομική αδυναμία (τόσο ο ίδιος όσο και οι συνοφειλέτες και εγγυητές του), θα πρέπει να προβεί στη διενέργεια της διαδικασίας ρύθμισης οφειλών, μέσω της οποίας θα πρέπει να αποδείξει την οικονομική αδυναμία του και να αναλάβει την κατάλληλη ρύθμιση οφειλής που αντιστοιχεί στο επίπεδο αδυναμίας του.
13) Μετά την πτώχευση ο οφειλέτης χάνει την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος;
Όχι, ο οφειλέτης δεν χάνει την άδεια ασκήσεως του επαγγέλματός του. Πρόκειται για ρύθμιση που συνάδει με το γενικότερο πνεύμα του Κώδικα, για την παροχή δεύτερης ευκαιρίας στον οφειλέτη, με σκοπό τη γρήγορη επιστροφή του στην παραγωγική διαδικασία και τη δημιουργία μεταπτωχευτικής περιουσίας, ώστε να απαλλαγεί από τα χρέη του.
14) Τι ισχύει με την προστασία της πρώτης κατοικίας;
Ως κίνητρο επαναφοράς του οφειλέτη στη συνέπεια κάλυψης όλων των υποχρεώσεών του, το νέο πλαίσιο προβλέπει επιδότηση των δανείων πρώτης κατοικίας, στο στάδιο της συνολικής ρύθμισης οφειλών. Συμπεριλαμβάνονται όσοι οφειλέτες έχουν λάβει επιχειρηματικά δάνεια με εγγύηση την πρώτη κατοικία τους.
15) Προστατεύεται η πρώτη κατοικία των ελευθέρων επαγγελματιών;
Ναι, οι διατάξεις του νέου νόμου εντάσσουν στις ρυθμίσεις τα πλέον ευάλωτα τμήματα της "μικροεπιχειρηματικότητας", ενώ καλύπτουν όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες που έχουν λάβει επιχειρηματικά δάνεια με εγγύηση την πρώτη κατοικία.
16) Πώς προστατεύεται το δικαίωμα στέγης μετά την πτώχευση; Όσοι εντάσσονται στον πτωχευτικό κώδικα θα μπορούν να επαναγοράσουν το ακίνητό τους;
Εφόσον οι πιστωτές προβούν σε ενέργειες ρευστοποίησης της πρώτης κατοικίας, το κράτος θα παρεμβαίνει με σκοπό να αποφευχθεί η έξωση. Ο νόμος προβλέπει τη δημιουργία ενός ιδιωτικού φορέα για την απόκτηση των ακινήτων, ο οποίος θα επιλεγεί από το κράτος, μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας. Ο φορέας θα υποχρεούται να αποκτήσει από τον πλειστηριασμό που έχει δρομολογηθεί, κατόπιν κήρυξης πτώχευσης ή αναγκαστικής εκτέλεσης, το ακίνητο που συνιστά την πρώτη κατοικία ευάλωτων κοινωνικά ομάδων. Ο φορέας θα υποχρεούται να παραχωρήσει την κατοικία προς χρήση στο ευάλωτο νοικοκυριό για 12 έτη, έναντι καταβολής μισθώματος, το οποίο επίσης θα υποστηρίζεται από το κράτος, με τη μορφή επιδόματος ενοικίου. Ο φορέας θα υποχρεούται να προσφέρει στον οφειλέτη τη δυνατότητα επαναπόκτησης του ακινήτου στη λήξη της 12ετούς σύμβασης μίσθωσης ή και νωρίτερα (σε αυτή την περίπτωση δεν εκπίπτουν του τιμήματος επαναγοράς τα μισθώματα που έχει καταβάλει ο οφειλέτης).
17) Πώς αποκλείονται οι στρατηγικοί κακοπληρωτές από την ένταξή τους στην πτωχευτική διαδικασία;
Για την ένταξη στην πτωχευτική διαδικασία, ο νόμος λαμβάνει υπόψη, εκτός από την ακίνητη και κινητή περιουσία, και τα εισοδήματα του οφειλέτη. Ειδικότερα, στην πτωχευτική περιουσία ανήκει το μέρος του ετήσιου εισοδήματος του οφειλέτη που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Με την πρόβλεψη αυτή απορρίπτονται από την πτωχευτική διαδικασία πρόσωπα που, ενώ δεν έχουν αξιοσημείωτη κινητή ή ακίνητη περιουσία, αντίθετα έχουν μεγάλα εισοδήματα και, άρα, μπορούν να αποπληρώσουν το χρέος προς τους πιστωτές τους. Η ίδια ρύθμιση δίνει κίνητρο στον πτωχό να εργάζεται και να δημιουργήσει μεταπτωχευτική περιουσία, που θα οδηγήσει γρηγορότερα στην πτωχευτική απαλλαγή του. Σε περίπτωση που τα εισοδήματα του οφειλέτη μεταβληθούν, είτε προς το καλύτερο είτε προς το χειρότερο, προβλέπεται δυνατότητα αλλαγής του σχεδίου περιοδικών πληρωμών.
18) Τι θα ισχύσει για τους οφειλέτες που έχουν υποβάλει αίτηση υπαγωγής στον νόμο 3869/2010 (Κατσέλη) και αναμένουν δικάσιμο; Μπορούν να ενταχθούν στον νέο Κώδικα Ρύθμισης Οφειλών και Παροχής 2ης Ευκαιρίας;
Ναι, εφόσον παραιτηθούν από την αίτηση υπαγωγής τους στον ν. 3869/2010. Εάν επιθυμούν να συνεχίσουν τη διαδικασία ένταξης στον Ν. 3869/2010 και να μη χάσουν το δικαίωμα στην εκδίκαση της αίτησής τους, οι οφειλέτες θα πρέπει να επικαιροποιήσουν και να επανυποβάλουν την αίτησή τους μέσα σε αυστηρά συγκεκριμένες προθεσμίες. Ειδικότερα:
Επί ποινή απαραδέκτου, η αίτηση επαναπροσδιορισμού υποβάλλεται για αίτηση ρύθμισης οφειλής που κατατέθηκε:
α) Μέχρι και τις 31/12/2014, από 1/12/2020 έως και τις 15/1/2021.
β) Από 1/1/2015 έως και 30/6/2015, από 1/12/2020 έως και τις 31/1/2021.
γ) Από 1/7/2015 έως και 31/12/2015, από 1/12/2020 έως και τις 15/2/2021.
δ) Από 1/1/2016 έως και τις 30/6/2016, από 1/12/2020 έως και τις 28/2/2021.
ε) Από 1/7/2016 έως και 31/12/2016, από 1/12/2020 έως και τις 15/3/2021.
στ) Από 1/1/2017 έως και τις 30/6/2017, από 1/12/2020 έως και τις 31/3/2021.
ζ) Από 1/7/2017 έως και 31/12/2017, από 1/12/2020 έως και τις 15/4/2021.
η) Από 1/1/2018 έως και τις 30/6/2018, από 1/12/2020 έως και τις 30/4/2021.
θ) Από 1/7/2018 έως και 31/12/2018, από την 1/12/2020 έως και τις 15/5/2021.
ι) Από 1/1/2019 και μετά, από 1/12/2020 έως και τις 31/5/2021.
Για υποθέσεις οι οποίες, ανεξαρτήτως του χρόνου κατάθεσης του εισαγωγικού δικογράφου, αναβάλλονται μετά τις 15/6/2021, η αίτηση επαναπροσδιορισμού κατατίθεται από 1/12/2020 έως και τις 30/6/2021. Μέσα στην ίδια προθεσμία κατατίθεται η αίτηση επαναπροσδιορισμού και για τις υποθέσεις που ματαιώνονται και επαναφέρονται με κλήση, η οποία προσδιορίζεται σε δικάσιμο μετά τις 15/6/2021.
